بهرهوری سازمانی یا (Organization Productivity) یک دیدگاه فکری است که سعی بر آن دارد که وضعیت موجود را به بهترین شکل ممکن بهبود ببخشد.
با توجه به دیدگاه‌های موجود در مورد این مفهوم، انسان‌ها می‌توانند با تلاش مضاعف، وظایفشان را بهتر از قبل انجام دهند، در واقع بهرهوری یک نگرش عقلایی نسبت به کار و زندگی است که با هدف هوشمندسازی فعالیت‌ها برای رسیدن به زندگی متعالی انجام می‌شود.
در سازمان‌ها، منظور از افزایش بهرهوری کارکنان این است که استفاده از منابع، نیروی انسانی و سایر موارد به حداکثر برسد، هدف از این کار، کاهش هزینه‌ها و افزایش رضایت کارمندان، مدیران و مصرف کنندگان است.
مفهوم کارایی و اثربخشی و رابطه آنها با بهرهوری
مفهوم اثربخشی (Effectiveness):
اثربخشی میزان فعالیت‌های برنامه‌ریزی شده و تحقق یافته است که با کیفیت انجام کار رابطهٔ مستقیم دارد. یک اثربخشی خوب، انجام امور به بهترین نحو ممکن و رسیدن سازمان به اهداف از پیش تعیین شده را به همراه دارد. اثربخشی با توجه به میزان همسو بودن فعالیت‌ها با هدف‌های از پیش تعیین شده سنجیده می‌شود. بنابراین؛ افزایش اثربخشی به این معناست که فعالیت‌های ما، بیش از گذشته با هدف‌هایمان همسو شده است.
مفهوم کارایی (Efficiency):
کارایی در تعریف بهرهوری در رابطه با کمیت کارها صحبت می‌کند. کارایی بالا یعنی کار درست را با صرف کم‌ترین میزان منابع در دسترس انجام دهیم. البته این صرفه‌جویی در منابع و هزینه‌ها باید به گونه‌ای باشد که بر کیفیت و اثرگذاری عملکرد سازمان آسیبی وارد نشود. به بیان دیگر یعنی صرفه‌جویی در میزان استفاده از منابع، کیفیت نهایی کار را پایین نیاورد.
تفاوت کارایی و اثربخشی چیست؟
یک سؤال تکراری و کلیشه‌ای که همیشه در مباحث مدیریت مطرح می‌شود، این است: تفاوت کارایی و اثربخشی چیست؟
اکثرا جوابی که افراد به این سؤال می‌دهند این است: کارایی یعنی انجام‌دادن درست کار و اثربخشی یعنی انجام دادن کار درست
اما اگر به توضیحات مطرح شده توجه کرده باشید، حتماً به این نتیجه خواهید رسید که اصل این سؤال، چندان معنا و مفهومی ندارد. به طور کلی کارایی و اثربخشی، دو مفهوم جدا از هم هستند و نمی‌توان آنها را با هم سنجید.
کارایی به مفاهیمی که در مهندسی وجود دارد، نزدیک‌تر است و در موارد بسیاری می‌توان آن را به شکل کمی سنجید. اما اثربخشی، نیازمند تعیین جهت است و بسیار بنیادی‌تر می‌باشد.
انواع شاخص‌های سنجش بهرهوری چیست؟
روش‌های مختلفی برای محاسبه میزان بهرهوری در سازمان وجود دارد. در واقع، این روش‌‌ها بهرهوری را در قسمت‌های مختلف سازمان بررسی می‌کنند.
در ادامه به انواع روش‌های محاسبه این مفهوم در سازمان اشاره می‌کنیم:
بازگشت سرمایه: گاهی اوقات نرخ بازگشت سرمایه نشان می‌دهد بهرهوری کنونی سازمان روند نزولی داشته است، اما زمانی که این نرخ را در بلند مدت بررسی می‌کنیم، متوجه می‌شویم که بهرهوری هم روند صعودی داشته است.
بهرهوری فرایندها: برای سنجش این مفهوم در فرایندها باید میزان کارایی و اثربخشی هر فرایند موجود در کسب و کار را بررسی کرد.
بهرهوری در عملکرد: معمولا اکثر منابع و هزینه‌های سازمان برای عملکرد آن صرف می‌شود، به همین دلیل باید بهینه باشد تا بهرهوری در سازمان افزایش پیدا کند.
بهرهوری منابع انسانی: مدیران برای سنجش میزان بهرهوری سازمانشان باید بسنجند که کارایی و اثربخشی کارکنان در طول یک روز کاری یا حتی یک ساعت، چقدر است. آنها همچنین باید عوامل اثرگذار روی این موضوع را بررسی کنند.
بهرهوری مالی: این موضوع به همان تعریف عام اشاره دارد؛ مدیران باید بررسی کنند چه مقدار از درآمد شرکت برای هزینه‌ها صرف می‌شود و نسبت هزینه به خروجی چقدر است.